‘Volgens mij bent u toch meer activist dan filosoof’. Ik weet nog precies dat een bureauredactrice van De wereld draait door dit tegen me zei. Zojuist had ik haar een half uur lang verteld over mijn net verschenen boek Staat van Tederheid. Exit mijn fifteen minutes of fame. Gisteren – exact achttien jaar na de presentatie van dat boek – dacht ik aan wat Epictetus ooit concludeerde toen hij hoorde hoe iemand kwaad van hem sprak: “Blijkbaar was die man niet op de hoogte van al mijn andere slechte eigenschappen, want dan zou hij zich niet beperkt hebben tot wat hij gezegd heeft.”

 

Vlees eten en vegan leven

‘Activist’ zijn: dat is blijkbaar niet de bedoeling als filosoof. Gisteren kreeg ik het weer eens te horen. Een cursiste sprak me aan nadat ze had gelezen wat ik over vlees eten en veganisme schreef in mijn laatste boek De wereld omgekeerd. Voor de duidelijkheid: ik leef vegan, en ik heb daarvoor argumenten die ik ontleen aan de filosofie. Eerlijk gezegd verbaast het me dat niet veel meer filosofen dat doen. Dat vegan leven, én erover filosoferen, bedoel ik.

 

Gevangen in een grot

Over die andere filosofen gesproken… De geschiedenis is vergeven van denkers die niet alleen vertelden hoe mens en wereld in elkaar staken, maar ook hoe ze er idealiter uit zouden zien. Denk aan Plato met zijn oordeel dat het gros van ons gevangen in een grot leeft, en zijn opdracht aan de filosofen om ons er al verlichtend uit te leiden. Denk aan Hannah Arendt en haar oproep om je verstand te gebruiken. Niet alleen om uit te vinden wat waar is en wat niet, maar ook om het goede te doen voorbij ‘de banaliteit van het kwaad’.

 

Geen theoretisch tijdverdrijf

Of denk aan Karl Marx die meer dan de meeste anderen de daad bij het woord voegde. En dus persoonlijk deelnam aan de opstanden van zijn tijd. ‘Het wapen van de kritiek kan geen vervanging zijn voor de kritiek van de wapens,’ zo liet hij optekenen. Nou zit ik niet per se te wachten op wapengeweld. Maar in een wereld die nog altijd uitpuilt van onzin en onrecht, is naar mijn idee filosofie geen theoretisch tijdverdrijf.

 

Ik blijf dus denken en dromen, schrijven en spreken over de wereld zoals ze (nog) niet is maar wel kan worden. En dat ‘activist’ vat ik dan maar op als eretitel en geuzennaam. De wereld draait door draait niet meer. Ik op mijn beurt denk en doe door.