Ik was dynamiet

Dit wordt de laatste keer dat ik ongevraagd mijn mening geef. Bijna veertig jaar lang heb ik geprobeerd de wereld te verbeteren door me publiekelijk uit te spreken. Over ongelijkheid. Over oorlog en vrede. Maar ook over blank en bruin, mannen en vrouwen, en de sport die soms de belangrijkste bijzaak van het leven wordt genoemd. Vanaf begin jaren negentig was mijn grootste zorg de ecologische crisis. Ofwel: de manier waarop wij mensen de rest van de natuur aan het vernietigen zijn. Dus kwam juist dat onderwerp steeds prominenter terug in de vlogs, artikelen en de boeken die ik publiceerde. Of, minstens zo vaak: in de ideeën en artikelen die ik bij omroepen, kranten en tijdschriften aanbood en die door hen werden afgewezen of genegeerd.

Ik vertel je wat je weten moet

Ik ben een schrijver van gesneuvelde artikelen en van verramsjte boeken. Mijn posts op social media worden nauwelijks opgemerkt. Daar domineren mensen die tegen elkaar roepen en naar zichzelf luisteren. Die de nuances schuwen en de extremen zoeken. Die je een goed gevoel geven, omdat ze je vertellen dat je deugt. Al is het maar door je tegen een ander af te zetten. Geslaagde bewoners van de grachtengordel die even schuldbewust als publiciteitsbelust hun privileges afvinken. Zelfbenoemde vertegenwoordigers van zielige mensen, die een verdienmodel hebben gevonden in het aanklagen van vermeende onderdrukkers. Bij geen van die toonaangevende stemmen voel ik me thuis. Ik vertel je niet wat je wilt horen, maar wat je moet weten. Althans… wat ik denk dat je weten moet.

Een mist van stilte

Al met al is mijn conclusie dat ik veel te geven heb, maar dat er blijkbaar maar weinigen op zitten te wachten. Voor zover ik daarbij troost nodig heb, vind ik die op dit moment in I Am Dynamite! Deze biografie van Nietzsche ontleent haar titel aan een paar van de laatste woorden die de filosoof schreef voordat hij op een plein in Turijn een afgetobd paard om de hals viel, en daarna de laatste twaalf jaar van zijn leven in waanzin doorbracht. In het hoofdstuk ‘Waarom ik een noodlot ben’ van Ecce Homo lezen we: “Ik ben geen mens, ik ben dynamiet.” Even daarvoor heeft hij geopperd dat zijn naam ooit gekoppeld zal worden aan een crisis zoals die er nog nooit eerder is geweest. Wat uit I Am Dynamite! wel duidelijk wordt, is dat Nietzsche in zekere zin zélf crisis was: manisch, megalomaan, en totaal niet bereid om mee te gaan met de opiniemode en -mores van zijn tijd. Geen wonder dat er vaak discreet stilzwijgen volgde op zijn publicaties. Of zoals zijn biografe het noemt: een ‘mist van stilte’.

In elk geval m’n studie afgemaakt

Wat nu? Vergelijkt deze miskende meneer Van Broekhoven zich met een van de beroemdste – en ook dat nog: beruchtste – filosofen uit de geschiedenis? Ik zou hierop kunnen antwoorden dat ik mijn studie in elk geval heb afgemaakt. Nietzsche wilde wijsgeer zijn, maar had net zo min als ondergetekende een diploma in de filosofie op zak. Sterker nog, hij voltooide de studies niet eens die hij wel begonnen was: theologie en filologie. Alle gekheid op een stokje: in mijn ogen was Friedrich Nietzsche een briljant filosoof. Dus met zijn werk zou ik me niet durven meten. Het is de frustratie die ik herken. Het willen bijdragen aan een betere wereld, en dan het gevoel krijgen dat die wereld aan jouw boodschap geen boodschap heeft. Je zou er bijna cynisch van worden, of nihilistisch misschien.

Het cynisme voorbij

Maar dat is absoluut niet het geval. Ik hoef simpelweg de wereld niet meer te bestormen, te laten ontploffen, of juist te redden. Ofwel er is geen redden meer aan, ofwel ze hoeft niet gered te worden. Althans niet door mij. Ik zal mijn bescheiden bijdrage blijven leveren, door ons eigen tuintje te onderhouden: vegan te leven, niet te vliegen, met genoeg genoegen te nemen. En dát vooral: een goede vader te zijn voor mijn dochter en een ware vriend voor mijn vrouw. Social media gebruik ik voortaan puur om aan te kondigen waar en wanneer ik lezingen, workshops of colleges geef. Als iemand mijn mening wil horen, dan weet-ie me wel te vinden in het echte leven. Of in de antwoorden die ik al heb gegeven. Ik was dynamiet, ik ben een mens. Zo word ik eindelijk wat ik wil zijn.